80 Jaar na de Zigeunerrazzia

Gepubliceerd op 2 mei 2024 door redactie Het Wiel

Dit jaar is het 80 jaar geleden dat op 16 mei 1944 in ons land de zogenaamde Zigeunerrazzia plaatsvond. Ter gelegenheid van dit herdenkingsjaar zijn in meerdere gemeenten activiteiten georganiseerd die in het teken staan van de vervolging van Sinti en Roma in ons land, maar ook van muziek, zang en dans. Een overzicht daarvan treft u hieronder. Mogelijk staan niet alle activiteiten erbij, maar heeft u aanvullingen, laat het dan weten.

 

4 & 5 mei Maastricht – muziek, zang, dans en verhalen door Sinti en Roma

In samenwerking met Herinneringscentrum Kamp Westerbork en het Nationaal programma Herdenking Vervolging Sinti en Roma organiseert JekerJazz Maastricht op 4 en 5 mei een uitgebreid programma dat geheel in het teken staat van Sinti en Roma.
Op 4 mei vindt de herdenking plaats met muziek, zang, sprekers en een expositie. Het programma wordt om 21.00 uur geopend door Lisa Betje Weiss met het Norig Balkan Trio. 
Tijd: 20.30 – 23.00 uur. Adres: Rebelle Maastricht, gevestigd in de Augustijnenkerk, Kesselskade 43, Maastricht. 
Op 5 Mei wordt het bevrijdingsfeest in de open lucht gevierd, met liveoptredens van Sinti en Roma op het plein bij de Oude Minderbroederskerk. Met muziek, zang en flamenco, en onder meer een optreden van het Jimmy Rosenberg Quartet. 
Tijd: 14.00 – 20.00 uur. Adres: Sint Pietersstraat 5, Maastricht.
Zie het volledige programma: www.jekerjazz.com/programma-4-en-5-mei/

 

4 mei Beek – theatervoorstelling over de arrestatie van de familie Franz

In het Limburgse Beek begint de Dodenherdenking zaterdag 4 mei 2024 om 19.00 uur in het Asta Theater op de Markt. Een groep jonge mensen geeft daar een korte theatervoorstelling die is gebaseerd op de gebeurtenissen van 16 mei 1944 in Beek: de arrestatie van negen leden van de familie Franz, en de moedige redding van één familielid.  De herdenking wordt opgeluisterd door zang van Morschi Franz en gitaarmuziek van Pieter Theunissen.
Om 20.00 uur wordt de herdenking voortgezet bij het oorlogsmonument voor de Sint-Martinuskerk. Daar worden de namen van de Beekse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog voorgelezen, en worden kransen en bloemstukken gelegd op het monument. Na de herdenking bent u welkom voor een kop koffie in het gemeentehuis. Meer info www.dodenherdenking-beek.nl

 

4 mei Den Haag – herdenking Sinti monument

Elk jaar organiseert de Bewonersorganisatie Zeeheldenkwartier op 4 mei rond 20.00 uur een korte herdenking bij het Sinti en Roma Monument op het pleintje aan de Vondelstraat bij de Bilderdijkstraat. In die buurt werden 16 mei 1944 85 Sinti opgepakt, waarvan 75 op transport zijn gezet naar Auschwitz. Slecht negen van hen overleefden de vernietigings- en werkkampen. 
Het zigeunerorkest van Popy Basily verzorgt tijdens de herdenking de muziek. Ook krijgt dit jaar weer een ‘spoken word artiest’ ruimte om een statement te maken. 
Tijd: 19.30 tot 20.30 uur. Plaats: Pleintje aan de Vondelstraat bij de Bilderdijkstraat. Meer info: www.zeeheldennieuws.nl/

 

4 Mei Valkenburg – theater over de oorlogsherinneringen van Mädi Franz

Als 15-jarig meisje werd Mädie Franz opgepakt en naar kamp Westerbork gebracht. Van daaruit ging ze naar de concentratiekampen Auschwitz, Ravensbrück en Flossenburg. Ze overleefde ze alle drie.

Dochter Anjes Wolfs-Driessen heeft het verhaal van haar moeder op papier gezet in het boek ‘Daar praat ik niet over’. Mary Meurders heeft dat nu verwerkt in een theatervoorstelling die ze op 4 mei met haar toneelgroep opvoert. Onder muzikale begeleiding van Roma Heina Mirando Weiss. 
Aanvang: 21.15 uur. Plaats: De Polfermole, Plenkertstraat 50, Valkenburg aan de Geul.
Gratis toegangskaarten zijn te krijgen via www.onderdesterren.com

 

4 mei Den Bosch – naambordjes maken

Stichting Verhalis organiseert samen met Parochie Maria zaterdag 4 mei een workshop ‘Naambordjes maken voor de Holocaust slachtoffers ’s-Hertgenbosch. Ook in die plaats zijn 16 mei Sinti en Roma opgepakt en weggevoerd. Iedereen kan meedoen door de naam van een slachtoffer te ‘adopteren’ en voor die persoon een naambordje te maken op een houten plankje. Op 1 september legt iedereen zijn naambordje op een grote plattegrond van de stad tijdens de provinciale herdenking. 
Tijd: 13.00-15.00 uur. Plaats: Sint Cathrien, Kruisbroedershof 4, Den Bosch. Deelname is gratis. 
Meer info www.verhalis.nl en naambordjes maken 

 

4 mei Woerden – theater Over-leven

De voorstelling, door jongeren gemaakt, draait om de vraag wat er gebeurt met een volk, cultuur of religie als zij lijden onder terreur, geweld, onderdrukking of vervolging. Er wordt ingezoomd op de Jodenvervolging en hoe dat doorwerkt op de volgende generaties, en op het verhaal van een Roma meisje dat na vele verschrikkingen in de Tweede Wereldoorlog in Woerden is terechtgekomen. Ook de actualiteit wordt niet geschuwd. Tijd: 21.00 uur, de try-out is ’s middags om 16.00 uur. Plaats: Theater Het Klooster, Woerden. Toegang gratis (met de mogelijkheid te doneren). Aanmelden via www.kloosterwoerden.nl is noodzakelijk. 

 

4 & 8 mei Amsterdam – theater Proud to be a Roman

Proud to be a Roma is een voorstelling door jonge Europese Roma en Sinti onder leiding van theatermaker en danseres Ivana Nikolić.  De voorstelling neemt je mee in de ervaringen van Ivana’s grootmoeder die verzetsstrijder was in voormalig Joegoslavië, met aangrijpende verhalen over discriminatie en uitsluiting, herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog, en vermengd met dans en muziek. Proud to be Roma roept een kritische vraag op: Waarom wordt er zo weinig aandacht besteed aan het leed van Roma en Sinti tijdens de Tweede Wereldoorlog in de meeste Europese landen? Waarom wordt hun geschiedenis niet belicht? Na de voorstelling is er gelegenheid om met de makers van de voorstelling in gesprek te gaan. 
Meer info en tickets: https://zidtheater.nl/

 

16 mei dorp Westerbork – onthulling monument families Weiss en Meinhardt

Op 16 mei wordt in Westerbork een monument onthuld voor de families Meindhardt en Weiss. Op die dag in 1944 zijn 21 leden van deze families bij Westerbork opgepakt en via kamp Westerbork naar Auschwitz-Birkenau gedeporteerd. Slechts drie van hen overleefden de oorlog.
Om 13.00 uur is er eerst een besloten bijeenkomst, waar onder meer Lalla Weiss zal spreken en mogelijk (want nog niet bekend) de commissaris van de Koning of de staatssecretaris. 
Daarna zal burgemeester Jan Zwiers van de gemeente Midden-Drenthe om 14.00 uur in de Hoofdstraat in dorp Westerbork het monument onthullen ter herinnering aan de opgepakte en omgebrachte leden van de twee families. 

 

16 mei Eindhoven – de Freedom Lectur

Op 16 mei 2024, precies 80 jaar na de dag waarop een grote groep Sinti uit Eindhoven werd weggevoerd, organiseert de Stichting 18 September de Freedom Lecture. Deze bijeenkomst is bedoeld om de onvertelde verhalen van degenen die uit onze gemeenschap zijn weggevoerd te horen, te herinneren en te erkennen. Met inspirerende sprekers, waaronder dit jaar Sheila Meinhardt over wat haar familie is overkomen en cultureel antropoloog en onderzoeker Peter Jorna over de vervolging van Sinti in Eindhoven. Daarover ook een uitgebreid artikel in het komende Wiel, dat een dezer dagen uitkomt, van de hand van Jorna. 
De lezingen vinden hun inspiratie in de Four Freedoms Speech van president Franklin D. Roosevelt uit 1941. De themas in deze speech zijn vrijheid van spreken en meningsuiting, vrijheid van godsdienst, vrijwaring van gebrek en vrijwaring van angst.De toegang tot de Freedom Lecture is gratis. Graag deelname bevestigen door u aan te melden via lecture@stichting18september.nl.
Aanvang: 14.00 uur, Catharinakerk Eindhoven. Meer info: https://stichting18september.nl/

 

16 mei Nijmegen – opening tentoonstelling De lange schaduw van het verleden

Vanaf donderdag 16 mei staat in het Vrijheidsmuseum de indrukwekkende tentoonstelling De lange schaduw van het verleden. Een collectief van Sinti en Roma heeft onder aanvoering van Lalla Weiss deze tentoonstelling samengesteld voor Herinneringscentrum Kamp Westerbork. Ter gelegenheid van de 80-jarige herdenking is de tentoonstelling nu ook te zien in het Vrijheidsmuseum. Het collectief toont via persoonlijke verhalen, bijzondere afbeeldingen, muziekstukken, gedichten, audiovisuele fragmenten en onder meer historische voorwerpen, de complexe reis die de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog de afgelopen decennia binnen de Sinti en Roma gemeenschap heeft afgelegd.
Datum: 16 mei tm 1 december 2024. Meer info: www.vrijheidsmuseum.nl

 

17 mei Amsterdam – Klanken van herinnering

In het Nationaal Holocaustmuseum kan 17 mei kennis worden gemaakt met de vervolging van Sinti en Roma, een vaak vergeten hoofdstuk in de Nederlandse geschiedenis. Sinti muzikante Lisa Weiss zal tijdens deze middag haar persoonlijke ervaringen en verhalen delen met het publiek. Onder meer over de discriminatie die ze zelf heeft ervaren in haar leven, en hoe ze haar ervaringen heeft weten om te zetten in muziek. Het Koninklijk Zigeunerorkest Roma Mirando Weiss zorgt voor de muzikale omlijsting bij de verhalen. 
Tijd: 15.00 – 16.30 uur (deuren open vanaf 14.30 uur). Plaats: Nationaal Holocaustmuseum, Amsterdam. Toegang: gratis + museumticket. Meer info: https://jck.nl/

 

26 mei Herinneringscentrum Kamp Westerbork – Nationale Herdenking Sinti en Roma

De Nationale herdenking van de vervolging van Sinti en Roma in Herinneringscentrum Kamp Westerbork begint om 13:30 met een stille tocht vanaf de slagboom op het voormalige kampterrein naar het monument De 102.000 Stenen. Tijdens de tocht worden de namen voorgelezen van de Sinti en Roma die op 19 mei 1944 werden gedeporteerd. Het einde van het herdenkingsprogramma wordt gemarkeerd door de bloemlegging, die om 15:00 begint. De eerste generatie Sinti en Roma zal de eerste krans leggen.
Verschillende artiesten zullen tijdens de herdenking voor de muzikale omlijsting zorgen. Na afloop is er een informeel samenzijn. 
Er wordt een bustransfer aangeboden vanaf verschillende plekken in Nederland naar de herdenkingsbijeenkomst. Nadere informatie volgt nog op de website van Herinneringscentrum Kamp Westerbork. Meer info: https://kampwesterbork.nl/

 

• Op 16 mei 1944 werden door heel Nederland Sinti en Roma in de vroege ochtend opgepakt, op transport gezet naar doorgangskamp Westerbork en van daaruit drie dagen later naar het ‘zigeunerlager’ in Auschwitz-Birkenau. Van de 245 weggevoerde Sinti en Roma uit ons land hebben slechts 32 mensen de gruwelijkheden van de concentratiekampen overleefd. In Europa zijn naar schatting meer dan 500.000 Roma en Sinti tijdens de Tweede Wereldoorlog vermoord.  
  Zie voor meer informatie Het lot van Sinti en Roma in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog.