Activiteiten rond herdenking deportatie Sinti en Roma
Dit jaar is het 75 jaar geleden dat op 16 mei een razzia plaats vond op Sinti en Roma in Nederland. Drie dagen later, op 19 mei, werden 245 van hen vanuit kamp Westerbork naar vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau gedeporteerd. Slechts 31 Sinti en Roma overleefden en keerden na de oorlog terug.
Om bij deze voor Sinti en Roma traumatische gebeurtenissen stil te staan, zijn er op en rond 19 mei diverse herdenkingen en tentoonstellingen.
Kamp Westerbork
In Herinneringscentrum Kamp Westerbork wordt 19 mei met een dag vullend programma stilgestaan bij de genocide op Sinti en Roma, in het Romani de Porajmos geheten. Er is een rondleiding over het terrein, Sinti en Roma vertellen hun persoonlijke verhalen en er is muziek.
Aan het eind van deze Nationale Herdenking Vervolging Sinti en Roma zal in het museum van Kamp Westerbork een tentoonstelling over de geschiedenis van Sinti en Roma in Nederland worden geopend. Opgejaagd vertelt het verhaal van de vervolging van Sinti en Roma tijdens de Tweede Wereldoorlog, waarin circa 500.000 Sinti en Roma uit heel Europa door de nazi’s werden vermoord.
Meer over de herdenking en over de bussen die speciaal op 19 mei vanuit verschillende delen van het land naar Kamp Westerbork rijden vindt u hier.
Kijk hier voor het dagprogramma van 19 mei.
En hier voor meer informatie over de tentoonstelling Opgejaagd.
Dit iconische beeld is gemaakt vlak voordat het transport op 19 mei kamp Westerbork verlaat. Door een opening in de deuren van een goederenwagon kijkt een meisje, het is de 9-jarige Settela (Anna Maria) Steinbach uit het Zuid-Limburgse Buchten. Samen met haar moeder, broertjes en zusjes, tante, drie neefjes en een nichtje is ze 19 mei naar Auschwitz gedeporteerd, en nog geen drie maanden later in vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau vergast. De foto van het Sinti meisje Settela is een ‘still’ uit een film die de Joodse Rudolf Bresslauer in opdracht van kampcommandant Gemmeker moest maken. Lange tijd werd gedacht dat het meisje in de wagon Joods was, totdat journalist Aad Wagenaar in 1995 ontdekte dat het om een Sintezza ging, een Sinti meisje. Over zijn speurtocht naar het meisje op de foto schreef hij het boek Settela, het meisje heeft haar naam terug.
Sneek herdenkt met cultureel programma
Met een speciaal concert, een expositie en een film herdenken Galerie BAS10 en het Filmhuis Sneek zondag 19 mei de verschrikkingen die Roma en Sinti tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn aangedaan.
In Galerie BAS is een concert van Stochelo Rosenberg (van het Rosenberg Trio) en een lezing van beeldend kunstenaar Ron Glasbeek over zijn expositie Berookte Beelden.
In Cine Sneek wordt voorafgaand de film Django vertoond, over het leven en de muziek van Django Reinhardt, de Belgische Sinti. Zie voor meer informatie over het programma het Sneeker Nieuwsblad.
Tentoonstellingen
Ceija Stojka, Oorlogsherinneringen van een Roma
In museum Valkhof in Nijmegen is nog tm 10 juni een tentoonstelling te zien van werk van Ceija Stojka (1933-2013).
Ceija Stojka is tien jaar als ze met haar familie naar Auschwitz wordt gedeporteerd. In twee jaar tijd komt het Roma meisje in drie concentratiekampen terecht, die ze wonderlijk genoeg overleeft. Jarenlang zwijgt ze over de Holocaust, maar vanaf haar 55ste begint ze zich te uiten. Ze schrijft talloze gedichten en teksten, waaronder het boek Wij leven in het verborgene. Ook maakt Ceija meer dan duizend schilderijen en tekeningen, waarmee ze op onnavolgbare wijze haar oorlogservaringen in beeld brengt. Stojka vertelt daarmee niet alleen haar eigen verhaal als Roma kind, maar tegelijk ook het universele verhaal van het lijden van kinderen in oorlogstijd. In Nederland is Ceija Stojka nog nagenoeg onbekend. Museum Het Valkhof brengt daar verandering in met een uitgebreid overzicht van haar werk.
Lees meer over Ceija Stojka en de tentoonstelling, waarvoor ook een programma voor het onderwijs is ontwikkeld.
In het komende Wiel volgt een samenvatting van het boek van Ceija Stojka.
O Lungo Drom
In het gemeentehuis van Beek is tot en met vrijdag 24 mei de expositie O Lungo Drom – ‘De lange weg’ in het Romanes – te zien. De tentoonstelling is gratis toegankelijk tijdens de openingstijden van het gemeentehuis.
De tentoonstelling geeft een indruk van de tradities, de vervolging en de positieve voorbeelden van het leven van Sinti en Roma door de eeuwen heen. Op die manier wil de stichting O Lungo Drom zorgen voor meer wederzijds begrip. Ook heeft de stichting een handleiding en kijkwijzer bij de tentoonstelling gemaakt speciaal voor scholieren en docenten. Zie voor meer informatie: www.olungodrom.nl
Nooit Bevrijd!: Sinti in Weert en Limburg
Op 3 mei is in Weert door wethouder Geert Gabriëls en Bianca Meinhardt de tentoonstelling Nooit Bevrijd!: Sinti in Weert en Limburg geopend. De tentoonstelling laat met foto’s, documenten, filmpjes en panelen de geschiedenis van de Sinti in Limburg en met name Weert zien en de vervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog. De tentoonstelling Nooit bevrijd! is tot en met zaterdag 21 september te zien in Bibliocenter Weert. Ook zijn er drie lezingen over de geschiedenis van de Sinti, op 22 mei, 12 juni en 10 juli. Zie hiervoor programma tentoonstelling bibliocenter.
Foto’s van de opening vindt u hier.
Permanente digitale tentoonstelling
Het Nationaal Comité 4 en 5 mei heeft in samenwerking met de Anne Frank Stichting een permanente digitale tentoonstelling over de vervolging van Sinti en Roma samengesteld. Op romasinti.eu/nl zijn onder meer de persoonlijke verhalen te beluisteren van wat Roma en Sinti tijdens de Tweede Wereldoorlog is overkomen, waaronder het verhaal van de Nederlandse Sinto Zoni Weisz en het meisje Settela Steinbach. Ook bevat de tentoonstelling een archief waarin uitgebreid wordt ingegaan op de Holocaust op Roma en Sinti in Europa.