Een verstild verleden
Serie filmportretten van overlevenden van de ‘zigeunerrazzia’
Voor Sinti en Roma in Nederland hebben deze dagen rond 16 mei een bijzondere emotionele lading. Vandaag precies 78 jaar geleden vond in 1944 de zogeheten zigeunerrazzia in Nederland plaats. In 21 steden en dorpen werden Sinti en Roma opgepakt en op de trein gezet naar Westerbork. Van daaruit werden drie dagen later, op 19 mei, 245 Sinti en Roma op de trein gezet naar Auschwitz-Birkenau. Van hen overleefden slechts 32 de oorlog.
Fragment uit “Een verstild verleden” met Lily van Angeren-Franz.
Een verstild verleden
Op de website van herinneringscentrum Kamp Westerbork zijn nu een aantal filmportretten te zien die filmmaker Bob Entrop rond 2005 heeft gemaakt van Sinti en Roma die de oorlog hebben overleefd. Zo zag Zoni Weisz (1937) als klein jongetje op het station van Assen de deportatie-trein met zijn ouders, broertjes en zusje naar Auschwitz-Birkenau vertrekken. Kokalo Weiss wist met zijn ouders, broers en zussen de oorlog te overleven door onder te duiken. Lily van Angeren-Franz (1924) kwam in het vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau terecht waar zij met andere vrouwen en kinderen onmenselijk en uitputtend werk moest verrichten. Het gezin van Tinus van Mullem overleefde de oorlog, maar zijn moeder heeft nooit het verdriet kunnen verwerken van het verlies van haar twee broers die werden vergast.
Doorwerking oorlog
Centraal in de reeks staat de doorwerking van de oorlog, op zowel de overlevenden als de kleinkinderen, de zogeheten naoorlogse derde generatie. De opnamen uit 2005 zijn daarom aangevuld met interviews met de kleinkinderen. Wat weten zij eigenlijk van de verschrikkelijke gebeurtenissen die het leven van hun grootouder(s) hebben getekend? Wat hebben zij hier letterlijk of figuurlijk van meegekregen? En welk effect heeft deze doorwerking van de oorlog op hun eigen leven en kijk op de wereld gehad?
De verhalen
Door Sinti en Roma is lange tijd over de oorlog gezwegen, zeker ook naar de buitenwereld waarin nog maar bitter weinig vertrouwen bestond na de oorlog. Pas de laatste decennia zijn er Sinti en Roma naar voren gekomen om hun aangrijpende relaas te delen. In 1980 in het boek Me hum Sinthu – ik ben zigeuner van Jan Beckers, en rond 2005 ook in beeld in een serie die filmmaker Bob Entrop maakte over de Porajmos, zoals de zigeunervervolging ook wel wordt genoemd.
Serie portretten Een verstild verleden
Zie voor meer informatie over de ‘Zigeunerrazzia’ ook Holocaust herdenkingsdag.