Tentoonstelling en boek Settela en Willy, het geheim van de Heksenberg
Vanuit kamp Westerbork werden in de Tweede Wereldoorlog meer dan 100.000 Joden, Sinti en Roma gedeporteerd naar de concentratiekampen in Duitsland. Sinti en Roma herdenken de vervolging en deportatie jaarlijks op 19 mei, de dag dat de trein met 245 Sinti en Roma vertrok naar Auschwitz-Birkenau. Dit jaar vindt er geen herdenking in Westerbork plaats. Wel zijn er twee tentoonstellingen waar uitgebreid wordt stilgestaan bij het lot van Sinti en Roma tijdens de tweede Wereldoorlog.
Settela en Willy, het geheim van de Heksenberg
In Heerlen is nog t/m zondag 20 september in het Thermenmuseum/Rijckheyt een toontoonstelling te bezichtigen over het lot van de Heerlense Sinti. Van 10 Heerlense nomadenfamilies zijn 71 Sinti in de Duitse concentratiekampen vermoord. De bakermat van deze families is te vinden aan de voet van de Heksenberg. Families zoals de Steinbachs, Weiss, Pommée, Rosem Reinhardt en Meinhardt bevolkten regelmatig het woonwagenkamp bij de voormalige Oranje Nassau-mijn IV. Slechts één van de gedeporteerde Heerlense Sinti heeft het concentratiekamp overleefd. De lotgevallen van deze Sinti zijn nagenoeg in de vergetelheid geraakt. Tijd om nu 70 jaar na de bevrijding het ‘Geheim van de Heksenberg’ op eerbiedwaardige wijze te onthullen.
Het geheim van de Heksenberg gaat in eerste aanleg over twee achterkleinkinderen van ‘alte Mutter Steinbach’: Settela (Anna Maria Steinbach) en haar oudere broer Willy. Settela is geboren in Buchten (Born) en Willy de vioolvirtuoos bij de Heksenberg. Settela’s foto, kijkend vanuit een goederentrein, was lange tijd het symbool voor de deportatie van de Joden naar Auschwitz. Onderzoeksjournalist Aad Wagenaar ontdekte in 1994 haar ware identiteit en publiceerde daarover in zijn boek “Settela; het meisje heeft haar naam terug”.
De tentoonstelling is samengesteld naar aanleiding van de verschijning van een boek van amateur-historicus Rob Hendrikx. Hij ging op zoek naar de achtergronden van de woonwagenbewoners en Sinti’s van de Heksenberg en deed onderzoek bij Rijckheyt, andere Limburgse, Brabantse en Belgische archieven. Dat resulteerde in stambomen van de Steinbachs en aanverwante families en hun levensverhaal. Verder zocht hij intensief in de archieven van Auschwitz naar de namen van omgekomen Sinti en interviewde woonwagenbewoners en Sinti-families. Ook vond hij negen oude foto’s van de Sinti op de heide
Voor het eerst is er nu een complete lijst van de in de concentratiekampen omgekomen Limburgse respectievelijk Heerlens Sinti, waaronder Settela en Willy.
Het boek van ca. 400 pagina’s verschijnt eind mei. Intekenen kan vanaf nu voor de prijs van € 25,- (excl. € 4,50 verzendkosten) via de website van Het Land van Herle www.landvanherle.nl, via een mail aan bestellingen@landvanherle.nl of stuur een brief(kaart) aan Land van Herle, Postbus 1, 6400 AA Heerlen. Intekenaren krijgen tijdig bericht over de verschijningsdatum en de afhaalmogelijkheid bij Rijckheyt in Heerlen. Na verschijnen gaat het boek € 29,90 kosten. Voor meer informatie over tentoonstelling en boek zie de website van Rijckheyt.
Openingstijden en contactgegevens
Het Thermenmuseum is geopend: di. t/m vr. van 10:00 – 17:00 uur, op zat., zon. en feestdagen van 12:00 – 17:00 uur.
Adres: Coriovallumstraat 9, 6411 CA Heerlen, tel. 045-5605100.
Berookte beelden & verder 
In Drachten is tot en met 21 juni is de expositie Berookte beelden & verder, – Roma en Sinti voor, tijdens en na WO II van Ron Glasbeek te bezichtigen. Glasbeek is daarmee terug in de stad waar hij ruim twintig jaar als tekenleraar verbonden was aan een middelbare school. Wat Glasbeek toen nog niet wist, was dat in Drachten al lange tijd een Roma familie woonde met een tragische oorlogsgeschiedenis, de familie Mirosch. Een groot deel van de familie werd afgevoerd naar het vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau, en overleefde dat niet. Er staat nu een monument in Drachten ter herdenking van het leed dat de familie is aangedaan.
De tentoonstelling Berookte beelden laat in zwart/wit het paradoxale verhaal van de Sinti en Roma zien, waarin de reislust en vrijheidsbehoefte worden doorkruist door registratie, razzia’s en deportatie. De schilderijen tonen voorts het leven in een woonwagenkamp in de jaren vijftig/zestig en sluiten af met drie portretten van overlevenden van de holocaust.
& Verder toont portretten in kleur van de naoorlogse generatie Roma en Sinti.
* t/m 21 juni, De Galerij, schouwburg De Lawei, Burgemeester Wuiteweg 24, Drachten. www.lawei.nl/degalerij. Tel. 0512-335025. Entree gratis.
* 13 dec. t/m 26 jan. 2016, Kunstlievend Genootschap Pictura Groningen
* juli/aug. 2016, Romamuseum Brno/Tsjechie
Geachte ,
Ik ben in het bezit van een indringend schilderij gemaakt met houtskool over een aantal angstige mensen, ik denk een concentratie kamp.
Ik heb op deze houtskool tekening een aantal woorden kunnen vinden die mij niet veel zeggen mogelijk u wel.
Te weten Rosem 1943.
Steinbach.
Arem Lerim.
Indien dit u zegt of u meerdere informatie wenst mail dan eventueel stuur ik een foto van het schilderij.
Bij voorbaat dank en met vriendelijke groet.
Rien Hermans te Tilburg, Hornstraat 41.
tel. 0622299819