Tentoonstelling woonwagencentrum Beukbergen “Mensen van de reis”
Het Open Monumentenweekend van 2014 heeft als thema “op reis”. De werkgroep Soesterberg van de Historische Vereniging Soest/ Soesterberg is daarop ingesprongen en heeft als thema de geschiedenis van woonwagencentrum Beukbergen gekozen. Het thema is mede ingegeven omdat de woonwagencultuur onlangs is toegevoegd aan de lijst van immaterieel cultureel erfgoed in Nederland. De tentoonstelling opent feestelijk op zondag 14 september om 14.00 uur in gebouw De Linde, naast de RK Carolusschool in Soesterberg. De entree is gratis.
Historie van woonwagencentrum Beukbergen
Beukbergen ontstond rond 1922 als een groepje woonwagens in het buitengebied van Zeist op de grens van Soesterberg op één van de tot dan onbebouwde vakken langs de Wegh der Weegen, tussen de buitenplaatsen Beukbergen en Sterrenberg. Er stonden toen alleen een vijftiental noodwoningen. Het werd een pleisterplaats voor scharenslijpers, stoelenmatters, venters, kermisexploitanten, muzikanten en seizoenarbeiders. Mensen met beroepen die een reizend bestaan noodzakelijk maakten, en voor wie reizen een manier van leven en overleven was.
Tot in het begin van de 20e eeuw trok men rond in huifkarren, later in houten woonwagens getrokken door een paard. Vanaf de jaren zestig veranderde het woonwagenleven. Steeds vaker stond men al dan niet vrijwillig op een vaste standplaats, al bleven velen reizen met auto en caravan om de kost te verdienen. Beukbergen groeide ondertussen tegen de klippen op. Zelfs toen de overheid in de jaren zeventig opsplitsing voorschreef van de grote kampen. De Beukbergers bleven zich verzetten tegen opsplitsing. Zij wilden hun familie, groepsverbanden en eigen cultuur niet opgeven. Ze zijn tot op de dag van vandaag bij elkaar gebleven.
Aanpassing aan de tijd
Na jaren van gedogen, wordt de omvang nu gelegaliseerd en het woonwagencentrum gemoderniseerd. Het aantal standplaatsen en woningen stijgt van 170 naar ruim 200 en is daarmee het grootste van Europa. In 2013 is door de Gemeente Zeist in overleg met de bewoners een start gemaakt met de herinrichting van het woonwagencentrum. In de tentoonstelling is te zien wat een enorme operatie er op dit moment plaatsvindt. Wagens worden opgetild en verplaatst. Het voormalige voetbalveld moet wijken voor de bouw van ‘vaste huizen’ voor senioren! Het kamp ‘verburgerlijkt’ als een wijk van Zeist, maar de cultuur niet.
Woonwagencultuur
Sinds jaar en dag benadrukken woonwagenbewoners dat ze anders zijn dan huisbewoners, die ze ‘burgers’ noemen. Omgekeerd noemen de burgers de woonwagenbewoners ‘kampers’. Ze koesteren hun eigen groepscultuur. Zoals een kampbewoner vertelt: “We hebben onze eigen taal, we kennen bruiloften en begrafenissen in onze eigen stijl en bejaardentehuizen kennen we niet. We verzorgen onze ouders totdat we ze naar het graf brengen. Onze kinderen brengen we niet naar een dagverblijf. De term sleutelkind kennen wij niet. Er is altijd onderlinge opvang. Het grootste onderscheid is uiteraard de woonvorm, met hele families bij elkaar op een woonwagenkamp. Aan de ene kant woont mijn moeder, aan de andere kant mijn broer, daarnaast woont weer een neef en daarnaast weer een nicht”, vertelt hij.
Wie heeft er wel eens een woonwagenfamilie bezocht of een wagen van binnen gezien? Toch leven er allerlei ideeën over de moraal en cultuur van mensen die in een woonwagen wonen. Deze tentoonstelling biedt de ‘burgers’ een kijkje in het vrije, maar soms ook harde leven van bijna 100 jaar woonwagencultuur op Kamp Beukbergen. Voor de ‘kampers’ en oud-Beukbergers biedt het een nostalgisch overzicht over het wel en wee op het kamp vroeger en nu. Samen kunnen herinneringen worden opgehaald.
Feestelijke opening : zondag 14 september 2014 om 14.00 uurOpeningstijden : elke zondagmiddag van 14-17 uur en woensdagochtend van 10-12 uur (tot en met 5 oktober 2014)
Plaats : De Linde (naast de RK Carolusschool),
Christiaan Huygenslaan 4A, 3769 XW Soesterberg
Toegang : gratis
Soesterberg, 27 augustus 2014
Voor meer informatie:
Werkgroep Soesterberg van de Historische Vereniging Soest/Soesterberg:
Coby van Esseveld histversoesterberg@gmail.com
Foto: woonwagen Beukbergen jaren zestig
ik lees het nu net pas wij gaan zondag mijn opoe woonde ook nog in een houten woonwagen ben erg benieuwd