Cameratoezicht en filmen op de openbare weg

Gepubliceerd op 3 juli 2018 door redactie Het Wiel

De afgelopen periode ben ik diverse malen benaderd met vragen over cameratoezicht, het in beslag nemen van camerabeelden en het ongevraagd verspreiden van beelden via sociale media. Wat mag wel en wat mag niet. Ik zal in dit artikel proberen deze vragen te beantwoorden.

Cameratoezicht

Cameratoezicht ondersteunt de aanpak van tijdelijke, maar hardnekkige overlast door hangjongeren, drugsdealers, straatrovers en zakkenrollers. Dat zegt de overheid. De wet bescherming persoonsgegevens is van toepassing zodra personen herkenbaar in beeld komen. Dit is om de privacy te beschermen. De overheid mag dit instrument gebruiken op openbare plaatsen, zoals bij uitgaansgelegenheden. De overheid mag dergelijk toezicht pas inzetten als andere maatregelen niet voldoende zijn gebleken. Meestal moet de gemeenteraad toestemming verlenen voor het instellen van cameratoezicht. De huidige regering heeft onlangs besloten het flexibele cameratoezicht toe te staan. Er wordt dan gebruik gemaakt van mobiele camera’s. De bedoeling is dat deze ingezet worden ter bestrijding van overlast die zich verplaatst. Daar waar vaste camera’s gebruikt worden, moet er een waarschuwing gegeven worden.

Filmen

In principe mag iedereen op de openbare weg filmen of fotograferen. Op het werk of in iemands huis mag dit niet, behalve in zeer uitzonderlijke situaties. Werkgevers zetten dit middel soms is als er heel veel wordt gestolen en ze er niet achter kunnen komen wie daar voor verantwoordelijk is. Het moet echter een uitzondering blijven.

Beelden uitzenden

Als er dan filmopnames of foto’s gemaakt zijn, mogen die dan openbaar gemaakt worden? We zien steeds vaker dat programma’s als Opsporing Verzocht en allerlei andere programma’s gebruik maken van filmopnames of foto’s waarbij mensen volledig herkenbaar in beeld worden gebracht. U zult de beelden van de mishandeling in Eindhoven vast wel gezien hebben. In principe mag de politie dergelijke beelden pas uitzenden als zij er alles aan gedaan hebben en er geen andere middelen zijn om de verdachten te achterhalen. In die specifieke zaak hebben de verdachten strafvermindering gekregen vanwege het uitzenden van deze beelden en de gevolgen die zij daarvan ondervinden en nog zullen ondervinden. We hebben allemaal de acties van Powned kunnen volgen. Deze jonge verdachten werden ook via de sociale media volledig kapot gemaakt. Dat zijn de bijkomende gevolgen van het uitzenden van dergelijke beelden. We moeten ons blijven realiseren dat de schandpaal al vele jaren geleden is afgeschaft, hoezeer we ook weleens kunnen denken dat deze soms nuttig zou kunnen zijn. Ik denk dat we dergelijke beelden alleen uit moeten zenden als er sprake is van zeer zware criminaliteit waarbij zeer ernstige gevolgen zijn opgetreden en er geen andere mogelijkheden zijn de zaak op te lossen. Terughoudendheid lijkt mij op zijn plaats.

Wat nu als uw buurman u filmt

Tegenwoordig beschikt bijna iedereen over een telefoon waarmee je in ieder geval foto’s kunt maken maar vaak ook kunt filmen. Iedereen loopt zo dagelijks het risico op de gevoelige plaat vastgelegd te worden. Alle beelden die je met een telefoon maakt staan ook zo op internet al dan niet via youtube of andere kanalen. In principe mag dat niet als je geen toestemming hebt van degene die je fotografeert of filmt. Je schendt dan het portretrecht van de geportretteerde en dat is onrechtmatig. Een dergelijke foto mag alleen gepubliceerd worden als degene die er op staat geen redelijk belang heeft. Over het algemeen heeft iedereen recht op zijn privacy en daar mag geen inbreuk op gemaakt worden. Zelfs al zou je tevoren toestemming verleend hebben om beelden te maken, dan nog kan het uitzenden daarvan in strijd zijn met de privacy.

Journalisten

Voor journalisten geldt een iets andere regel. Zij kunnen in verband met het algemeen belang zonder toestemming beelden openbaren die de privacy aantasten. Wat dan precies dat algemene belang is, zal per geval bekeken moeten worden. Stel Mark Rutte, onze minister-president, wordt gefotografeerd terwijl hij net het kamertje van rode Sien verlaat, mag die foto dan op de voorpagina van de Telegraaf? Ook onze minister-president heeft recht op zijn privacy, maar dat recht is voor hem aanzienlijk minder dan dat van u en ik. Hij is een publiek figuur en zou bijvoorbeeld chantabel kunnen zijn. Dat kun je je ook afvragen bij de foto die is geplaatst van Volkert van de Graaf die het kantoor van zijn advocaat heeft bezocht. Wat is het algemeen belang van het publiceren van een dergelijke foto? Iedereen weet intussen wel dat hij op vrije voeten is gesteld en in Apeldoorn woont. Ik zou zeggen dat dit een inbreuk is op de privacy en het portretrecht. Iedere keer zal er een afweging gemaakt moeten worden en iedere keer zal deze weer anders uit kunnen vallen en ook aan discussies onderhevig zijn.

door: Sjoerd Jaasma, advocaat woonwagenzaken

* Dit artikel werd eerder geplaatst in Wiel 4-2014

Reacties zijn gesloten.