Het Wiel 5-2023

Rechtszaak en uitbreidingsplan Den Haag

De Stichting Sinti, Roma en Reizigers mag de rechtszaak tegen de gemeente Den Haag voortzetten. De gemeente wilde dit voorkomen door te stellen dat de stichting niet voldoet aan allerlei eisen en daarom niet mag procederen namens de achterban. Maar daar ging de rechter niet in mee, tenminste voor een belangrijk deel niet. Dat blijkt uit de uitspraak in het tussenvonnis van de rechtbank Den Haag op 6 september jongstleden. 

Ondertussen is de gemeente Den Haag wel met nieuw beleid gekomen. De gemeente zegt te willen gaan uitbreiden met veertig nieuwe standplaatsen binnen vijf jaar, en nog eens veertig binnen vijf en tien jaar, 'als daar dan nog behoefte aan bestaat'. De stichting Sinti, Roma en Reizigers heeft in een eerste reactie laten weten dat er 230 mensen op de wachtlijst staan, waarvan sommigen al meer dan vijftien en twintig jaar. Veertig extra plekken binnen vijf jaar is daarom ruim onvoldoende, aldus de stichting. De rechtszaak - waarin onder meer wordt geëist: een gelijke wachtduur voor een standplaats als voor een sociale huurwoning - loopt dan ook gewoon door.

 

Raadslid Jan Bauer: 'Als je gaat stemmen maak je verschil'

Hij is - voor zover bekend - het jongste gemeenteraadslid ooit uit de woonwagen. En ook een van de jongste van Nederland toen hij in 2022 als 24-jarige raadslid voor de PvdA in Hoogeveen werd. Het Wiel vroeg Jan Bauer naar zijn drijfveren, en naar de komende landelijke verkiezingen. Hij hoopt dat mensen uit de wagen dan massaal gaan stemmen. Liefst op GroenLinks-PvdA natuurlijk als het aan hem ligt, en liever juist niet op partijen als de PVV of FvD die in de Tweede Kamer bij belangrijke moties voor Roma, Sinti en woonwagenbewoners juist tegen hebben gestemd. 'Dat heeft in mijn ogen wel bewezen dat ze allesbehalve voor ons zijn', zegt Jan.

 

Woonwagenrecht: Wanneer ben je een echte woonwagenbewoner

Advocaat Sjoerd Jaasma gaat dit nummer in op een zaak waarin het onder meer draait om de vraag of een klager een echte woonwagenbewoner is. Volgens de definitie van het College voor de Rechten van de Mens is een woonwagenbewoner iemand die van generatie op generatie in de woonwagen heeft gewoond en die deel is van een bevolkingsgroep met een van andere bevolkingsgroepen te onderscheiden cultuur. Het maakt daarbij niet uit of je inmiddels in een huis woont, want door het standplaatsentekort hebben veel mensen niet de kans gekregen in een woonwagen te wonen. Maar ben je ook een woonwagenbewoner als je grootmoeder een tijd in een woonwagen heeft gewoond, ergens in de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw? De rechter mag zich over die vraag gaan buigen. 

 

Frank van Etten, hard aan zichzelf gewerkt

Leef als een zigeuner was zijn eerste hit en daarmee was hij direct populair bij veel woonwagenbewoners. Zanger Frank van Etten loopt al 22 jaar mee in het vak. Momenteel is hij volop bezig met het voorbereiden van een groot concert volgend jaar maart in AFAS Live. En er staat meer op stapel, zoals een film over zijn leven. Frank heeft een groot, samengesteld gezin. Hij is altijd druk, maar vindt innerlijke rust ook heel belangrijk. 

 

Tonny zoekt talent - jeugd WK Muay Thai Turkije

Van 30 september tot en met 8 oktober vond in Turkije het jeugd WK Muay Thai plaats, waaraan ruim zeventig landen deelnamen. Vanuit Nederland streden acht jonge deelnemers  mee. Onder hen twee meiden van de wagen: Jaimely Pruijmboom (12) en Serena Molenaar (13). Tonny Pruijmboom was er als vader van Jaimely bij, en doet rechtsstreeks verslag vanuit de Turkse badplaats Kemer waar het jeugd WK plaatsvond.

 

De stoelenmatter van het noorden (deel II)

Al jaren verdiept Gradeke Bakker zich in de geschiedenis van haar familie: overgrootvader Lammert Bakker en zijn vrouw Grietje Wolters, een stoelenmattersgezin dat vanaf circa 1890 een rondreizend bestaan leidde. In het vorige Wiel maakten we in deel I kennis met de achtergrond van Lammert en zijn vrouw Grietje. In deel II wordt ingezoomd op de jaren van de reis tussen 1895 en 1936: het harde dagelijkse leven van het hardwerkende gezin, het discriminerede overheidsbeleid, de Woonwagenwet van 1918, de 'ontvoering' van kermismeisje Antoinetta Gühnen door haar geliefde Fedde Bakker, tot aan het overlijden van Grietje Wolters in 1936. 

 

Rapport rekenkamercommissie leidt tot discriminatieklacht

In de gemeente Hoogeveen heeft een onderzoeksrapport van de rekenkamercommissie tot commotie onder bewoners geleid. Reden: in het rapport worden woonwagenbewoners zonder aanleiding expliciet en in het algemeen genoemd als risicofactor voor criminaliteit, en voor ‘(mogelijke) malafide praktijken’ in de autobranche. Het leidde tot reuring in een raadsvergadering en een klacht wegens discriminatie tegen (alvast) RTV Drenthe, die de ongefundeerde verwijzingen naar woonwagenbewoners in relatie tot criminaliteit en (mogelijke) malafide praktijken in de autobranche kritiekloos overnam in een artikel over het rapport.  

 

Verder in dit Wiel

• Mooi afscheidsgebaar voor voormalig wethouder Jan Zwiers
• Geldzaken: energietoeslag en energie bespaartips
• Nieuws kort: Geen witte woonwagens in Enschede, Amsterdam stuit op weerstand, Vreugde en verdriet in Alkmaar, Bewoners Alphen kunnen verhuizen, Raad Amstelveen in gesprek met woonwagenbewoners, Locatie Oirschot mag uitbreiden, Opgemerkt...

 

 

 

 

 

 

Het Wiel 2023-4

Stapelbare en schakelbare gasloze woonwagen

Jarenlang heeft ze erop gewacht, en 20 juli was het dan zover. Met de overhandiging van de sleutels door woningcorporatie Wooninc. kon Yvon haar eerste treden zetten in haar gloednieuwe huurwoonwagen in Eindhoven. Geen gewone woonwagen, maar een gasloze die geschakeld en gestapeld kan worden. Het achterliggende idee daarbij is dat meer families de kans krijgen bij elkaar te wonen. De woonwagen met warmtepomp is ontworpen door woningcorporatie Wooninc. 

 

Woonwagenrecht
Huur standplaats na overlijden; nieuwe uitspraak rechter

In Woonwagenrecht gaat advocaat Sjoerd Jaasma in op een nieuwe rechterlijke uitspraak over het mogen overnemen van de huur van een standplaats van de opa en oma. Volgens de rechter moet het samenleven van de vrouw met haar opa en oma (zij aten onder meer samen en de grootouders pasten op de kleinkinderen) worden beoordeeld in het licht van de woonwagencultuur, die sterk wordt bepaald door het samenleven in familieverband. Dat de vrouw tijdenlang in een caravan naast de woonwagen van haar grootouders woonde, en pas op het laatst bij haar opa en oma is ingetrokken, maakt dat niet anders, volgens de rechter. De vrouw mag de standplaats overnemen. Advocaat Jaasma hoopt dat andere rechters deze afwegingen gaan overnemen en dat het makkelijker wordt om de standplaats van grootouders over te nemen. 

 

Samen op Reis
Woonwagen Cultuurdag 2023 

Het is een gezellige boel 11 augustus op het Entreeplein van het Openluchtmuseum. Het is een prachtige plek om bij elkaar te komen ter gelegenheid van de Woonwagen Cultuurdag. Er is een divers programma van sprekers, een quiz en vooral muziek. Ook wordt het KIEN (Kenniscentrum Immateriaal Erfgoed Nederland) in het zonnetje gezet. Dit omdat het het kenniscentrum de Vereniging Behoud Woonwagencultuur Nederland (VBWN) heeft bijgestaan om op de lijst van immaterieel cultureel erfgoed te komen. Een (foto)reportage. 

 

Herman en Jany in de schijnwerpers

Twee van de artiesten die op het podium stonden op de Woonwagen Cultuurdag in het Openluchtmuseum zijn vader en dochter Herman en Jany van Dooren. Ze hebben niet alleen het zingen met elkaar gemeen; ze maken zich ook, ieder op een eigen manier, sterk voor het behoud van de woonwagenculuur. 

 

'Mijn wagen'

Hoe pakken bewoners die hun eigen woonwagen bouwen het aan? Welke materialen worden gebruikt, waar moet rekening mee gehouden worden en waar lopen ze tegenaan tijdens het bouwproces? Een bewoner die zich deze zomer in het zweet werkt om zijn eigen droomwagen te realiseren, vertelt. 

 

De stoelenmatter van het noorden (deel 1)

Gradeke Bakker verdiept zich al jaren in de geschiedenis van haar familie; mensen van de reis. Zij vertelt in woord en beeld het verhaal van haar overgrootouders Lammert Bakker, zoon van turfstekers, en Grietje Wolters, wier familie dan al een eeuw te voet met handkarren, scharensliep en galanterieën door het Drentse land trekt. Samen verdienen Lammert en Grietje vanaf 1890 al stoelenmattend de kost. Hun trek van dorp tot dorp wordt niet langer te voet afgelegd, maar met de woonwagen, waarmee zij een van de eerste mensen zijn die op deze manier rondtrokken.

 

Mogelijkheden financiering woonwagens en standplaatsen wordt onderzocht

Wordt het eindelijk mogelijk om, net als voor huizen en bouwkavels, ook voor woonwagens en standplaatsen een starterslening en hypotheek te krijgen? Het is nog te vroeg om die vraag positief te kunnen beantwoorden, maar goed nieuws is dat het onderwerp eindelijk op de agenda staat van het Rijk. Er is een eerste overleg geweest tussen de betrokken ministeries (Binnenlandse Zaken en Financiën) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, de Nationale Hypotheek Garantie en de Rabobank. Daarin is niet alleen de starterslening voor woonwagens besproken, maar ook de knelpunten die door Het Wiel zijn aangekaart: de aanscherping van de hypotheekvoorwaarden door de Rabobank, waardoor vrijwel niemand nog in aanmerking komt voor een hypotheek voor een woonwagen en/of standplaats. 

 

En verder in dit Wiel o.a.

• Wereldkampioen kick- en thaiboksen Serena (13)
• Ingezonden: De Romavlag is toch echt de vlag van de Roma
• Nieuws kort

 

 

 

Het Wiel 2023-2

Frans en Sieneke op theatertour: ‘Zet ons in een lege zaal en het is feest’

Ze worden twee iconen van het Nederlandstalige levenslied genoemd en dat is niet voor niks. Frans Bauer en Sieneke Baum-Peeters hebben allebei hun sporen op dit gebied meer dan verdiend. Ze werkten al eerder samen en dat smaakte naar meer. Eind vorig jaar hadden ze de You Tube-hit Vaya con Dios. En in maart zijn ze gestart met een grote theatertour van vijftig optredens, ’n Avond met jou, onder begeleiding van de Holland Showband.

 

WOONWAGENRECHT 
Toewijzingseisen standplaats; mag een gemeente van alles eisen?

Een gemeente besloot dat mensen die in aanmerking wilden komen voor een standplaats aan meerdere voorwaarden moesten voldoen. Zo moesten aspirant-bewoners niet alleen aantonen dat zij van woonwagenbewoners afstammen, maar ook zij minimaal zes van de afgelopen tien jaar in een woonwagen gewoond hadden, plus dat zij inwoner zijn van die gemeente. De rechter vond dat de gemeente die laatste twee eisen niet mocht stellen. Advocaat Jaasma legt uit waarom, en wat een gemeente wel mag opnemen in de voorrangsregels voor toewijzing. 

 

’De plek in de geschiedenis, daar willen wij erkenning voor’

Er moet meer aandacht komen voor de vervolging van Sinti en Roma tijdens de Tweede Wereldoorlog. In de geschiedenislessen op scholen, maar ook tijdens de Nationale Dodenherdenking. Daarvoor pleit activiste Lalla Weiss, die zich al jaren inzet voor de rechten van Sinti en Roma. 

 

'Wij zijn op dezelfde basis vervolgd en vermoord als Joden. Dat wordt weleens vergeten.’

Ter nagedachtenis aan zijn omgekomen familie heeft Zoni Weisz (86) op 18 april Stolpersteine gelegd voor zijn oude huis aan de Laarstraat in Zutphen. 'Er ging niet één dag in mijn leven voorbij dat ik niet op de een of andere manier teruggekeken heb en teruggedacht heb aan mijn familie', zegt Zoni in de reportage die Omroep Gelderland over hem en zijn in de Tweede Wereldoorlog vermoorde vader, moeder, twee zusjes en broerje maakte.

 

Tonny zoekt talent - Jaymio Brink (18)

In deel 8 duikt Tonny Pruijmboom in de wereld van BMX met BMX talent Jaymio Brink, die in de voetsporen treedt van zijn vader Dorus Brink. Jaymio is vijf keer Nederlands kampioen, een keer Europees kampioen, drie keer derde van de wereld geworden en een keer tweede van de wereld bij de junioren. Ook vader Dorus komt aan het woord.

 

Zusilia en Noa in de race voor nationale miss-titel 

Bij de miss-verkiezingen van tegenwoordig draait het niet meer om mooi zijn alleen. Je moet onder andere goed overweg kunnen met anderen, zakelijk talent hebben en hart voor een goed doel. Noa van 15 en Zusilia van 30 jaar hebben het in zich. Beiden dingen dit jaar mee naar de nationale titel van miss. Zusilia naar die van Miss Netherlands Universe, en Noa naar die van Miss Teen Nederland.

 

Een nieuwe woonwagen? Eerst zelf voorfinancieren graag

Was er dit jaar net goed nieuws vanuit de NHG - met ingang van 1 januari kan ook voor woonwagens extra worden geleend voor energiebesparende maatregelen - is er een fikse nieuwe kink in de kabel op het hypothekenfront. De Rabobank heeft de voorwaarden zo veranderd dat pas een hypotheek wordt verstrekt als de woonwagen op de standplaats staat. En er zijn meer beperkende voorwaarden.

 

En verder:

• Toch verzekering mogelijk via Centraal Beheer en FBTO?
• 'Daar praat ik niet over'. Boek van Anjes Wolfs-Driessen over het leven van haar moeder Mädie Franz, een Sinti meisje dat de oorlog overleefde. 
• Nieuws van WBN: agenda herdenkingen en andere evenementen.
• Geldzaken: huurverhoging per 1 juli
• Raad voor de Journalistiek veegt klacht van de Stichting Sinti, Roma en Reizigers over berichtgeving NOS van tafel
• Nieuws kort

 

Het Wiel 2022-3

Hoe gaat het nu met... Rafael van der Vaart

In zijn loopbaan als profvoetballer zat hij toch al nooit verlegen om doelpunten, maar zijn meest spectaculaire goal was waarschijnlijk de acrobatische backheel goal in een wedstrijd van Ajax tegen Feijenoord in 2003. Het vraagt om snel kunnen schakelen, om in een fractie van een seconde te beslissen om op je handen te gaan staan en de bal met de achterkant van je schoenen de touwen in te schieten. Daarna kwam de ontlading in de vorm van een lach van oor tot oor, zoals we zo vaak hebben gezien bij Rafael van der Vaart. Rafael houdt van voetballen, dat is duidelijk. Hoe gaat het met hem nu zijn carrière als profvoetballer ten einde is?

 

Over voor woonwagenbewoners stigmatiserend en discriminerend beleid 

Als het gaat om bewoners van woonwagens en bewustwording van stigmatisering en discriminatie, is er nog een lange weg te gaan. Dat blijkt maar weer uit een controlelijst ('checklist') waarmee meerdere gemeenten werken in de strijd tegen ondermijning, en die afkomstig is van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Woonwagencentra en hun bewoners worden daarin expliciet als ‘signaal’ voor criminaliteit genoemd. Sylvana Simons van Bij1 heeft er inmiddels kamervragen over gesteld. In Het Wiel onder andere: wat is er aan de hand, om welke gemeenten gaat het zoal, en wat is de reactie van het ministerie.
Verder ook: de Rotterdamwet in Nijmegen en discriminerende Bibob-regels in meerdere gemeenten voor bewoners van woonwagens. 

 

Woonwagenrecht: Uitsterfbeleid 2.0 en Bibob

Er zijn gemeenten in Nederland die hun woonwagenstandplaatsen jaren leeg laten staan en daar mee weg denken te komen. Zo ook de gemeente Rijssen-Holten. In deze gemeente liggen twee woonwagencentra die al jaren vrijwel helemaal leeg staan. Hoe kan dat vraag je je dan af. Nou dat gaat zo….
Plus: Sommige gemeenten zijn ook nog steeds verhuurder van de woonwagenstandplaatsen en zij kunnen dan in hun beleidsregels vastleggen dat vastgoedtransacties vallen onder de Bibob. Of dat houdbaar is, is maar de vraag. 

 

Wat is er nou leuker dan voor je eigen stad iets te kunnen betekenen

Gulsen Metz (48) is een, zoals dat ook wel wordt genoemd, mensenmens. In maart is ze met voorkeursstemmen gekozen als gemeenteraadslid in - wat is uitgeroepen tot mooiste vestingstadje van Nederland - Gorkum. Vanuit die positie wil de versbakken politica zich gaan inzetten voor de inwoners van haar stad. En dan vooral op sociaal gebied, oftewel daar waar onrecht valt te bespeuren.

 

Herinnering in beeld

Kip ik heb je... Zo luidt de titel bij deze unieke foto op de voorpagina van Het Wiel van oktober 1980: Jan Hoedt in een hartelijke begroeting met wijkagent Bot. Verderop in Het Wiel is de tegenactie van wijkagent Bot te zien: Jan Hoedt wordt opgetild door agent Bot. De foto's maken deel uit van een reportage op het voormalige regionale centrum Vroneroord bij Heerhugowaard. Vanwege rijksbeleid moest het centrum weer worden opgeheven en de bewoners worden verspreid over kleine locaties in omliggende gemeenten. Het Wiel bracht de gemoedelijke sfeer die op het centrum heerste in beeld, en interviewde een familie die niets liever wil dan op dit centrum blijven wonen.

En verder

• Tonny zoekt talent: Supporter
• Nieuws van de VSRWN: Het zwarte schaap op de "zwarte lijst"?
• Onrust in het Twentse landschap: agrariërs zien nieuw woonwagencentrum niet zitten 
• De belangrijkste wijzigingen na 1 juli
• Nieuws Kort en Opgemerkt

 

 

 

 

 

 

 

 

Moed in barre tijden

De Tweede Wereldoorlog kent vele verhalen. In dit Wiel staan we opnieuw bij enkele stil. Zoals bij het verhaal van Harrie Semler en Trien Semler-Hendriks. Dit echtpaar leidde tijdens de oorlog vanuit hun woonwagen verzetsgroep “De Vrijbuiters”. Een verhaal over moed in barre tijden.

Pioniers van de reis

Eind 2013 stond in Het Wiel het stamboomverhaal van de familie Pruijmboom. Dit verhaal eindigde met Piet Pruijmboom - beter bekend als Pietje van Turnhout - en z’n vijf zonen. Nazaat Tonny Pruijmboom en zijn achternicht Jolene Pruijmboom hebben sindsdien niet stilgezeten. Ze hebben het leven van hun betovergrootvader Piet Pruijmboom in kaart gebracht, doken zelfs een foto van hem op en stonden bijna aan zijn graf. Tonny Pruijmboom schetst een prachtig beeld van een van de pioniers van de woonwagencultuur. 

Het lot van woonwagenbewoners tijdens de watersnoodramp

In de nacht van 31 januari op 1 februari voltrok zich 66 jaar geleden, een grote natuurramp die aan ruim 1800 mensen het leven zou kosten. De watersnoodramp van 1953. Naast talloze huizen en boerderijen werden ook - zeer kwetsbare - woonwagens getroffen, zoals die op het woonwagenkampje in Middelharnis. Het Wiel zocht uit wat er met de bewoners van het kampje is gebeurd. ...En stuitte in de archieven op nog meer berichten over woonwagenbewoners die getroffen werden door de natuurramp van '53. 
_{Foto: links van de mensen drijft een woonwagen in het water met mensen op het dak. Het verhaal achter deze foto leest u in dit Wiel.}

“De laksheid van gemeentes, dat heeft mij het meest geschokt”

Als kind groeide ze vlak naast een woonwagenkampje op. De nieuwsgierigheid naar hoe het leven daar was, heeft Gerda Godrie-van Gils (75) nooit meer losgelaten. Een paar jaar geleden besloot ze onderzoek te gaan doen naar woonwagenbewoners. Dat heeft geresulteerd in het boek 'Woonwagenbewoners laten zich niet afschaffen, een eeuw woonwagenbewoners in Noord-Brabant 1918-2018'.

De vrijheid van mijn woonwagenhart

Deze zomer heeft Helena Rangé (pseudoniem) het boek De vrijheid van mijn woonwagenhart uitgebracht. Zoals de titel al doet vermoeden gaat het boek over de reizigerscultuur. Een roman met een lach en een traan, waarin een Nederlandse reizigersfamilie enkele decennia wordt gevolgd. Mede met de opbrengst van haar boek hoopt Helena haar zoon, die MS heeft, te kunnen helpen met een behandeling in het buitenland.

“Hé Dorus, heb je nog wat van die broodkorsten over?”

De tijd van kattenkwaad uithalen ligt inmiddels achter hem. Net als het ravotten met zijn nageslacht. Maar vies van een geintje is de 85-jarige Leo nog altijd niet, weten zijn dochter, kleindochter, achterkleindochter en achter-achterkleindochter. In gesprek met vijf generaties over verleden en heden van de reis. "Wij waren met acht kinderen en de wagen was vijf meter. Als je de deur opentrok, kwam het beddengoed eruit."